AMD jest główna przyczyna ciężkiej utraty widzenia i ślepoty u osób po 50 roku życia w krajach rozwiniętych.
Przyczyną zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD) są nieodwracalne zmiany zachodzące w obrębie plamki żółtej, centralnego obszaru siatkówki oka odpowiedzialnej za tzw widzenie centralne. Widzenie to pozwala nam rozróżniać szczegóły jak np. cyfry czy litery podczas czytania, twarze, znaki drogowe. W miarę postępu choroby niemożliwe staje się wykonywania codziennych czynności: czytanie, prowadzenie samochodu, oglądanie telewizji.
AMD charakteryzuje powolna i bezbolesna progresja. Jeżeli nie zostanie wykryta podczas rutynowego badania okulistycznego, można nie zdawać sobie sprawy z postępujących nieodwracalnych zmian. W niektórych przypadkach AMD może rozwijać się szybko, powodując w ciągu kilku miesięcy a nawet tygodni ślepotę centralną. Wczesne wykrycie i wdrożenie odpowiedniego leczenia może pomóc uratować wzrok. Należy pamiętać wiec o regularnych okulistycznych- szczególnie po 50 roku życia i u osób z grupy ryzyka tej choroby.
Czynniki ryzyka na które nie mamy wpływu:
- Wiek: ryzyko wzrasta z wiekiem
- Występowanie AMD w rodzinie
- Rasa – biała
- Niebieski kolor tęczówki
- Płeć- kobiety
Czynniki ryzyka na które mamy wpływ:
- Dieta: uboga w witaminy i mikroelementy
- Palenie tytoniu
- Nadmierna ekspozycja na światło słoneczne
- Wysokie ciśnienie tętnicze
- Nadwaga/otyłość
Istnieją dwa typy AMD
- 80-90% postać sucha
- 10-20% postać wysiękowa
Wczesne stadium suchego AMD to pojawienie się na dnie oka tzw. druzów. Są to małe złogi gromadzące się w głębokich warstwach siatkówki, przerywając jej kolejne warstwy i ostatecznie prowadzą do uszkodzenia fototeceptorów ( komórek odbierających impulsy świetlne i przekazujących je do kory mózgowej). Wynikiem tego jest powstanie ciemnych, szarych plam w centrum pola widzenia.
Z czasem widziane normalnie proste linie zaczynają się zniekształcać, krzywić i falować. Są to tzw. metamorfopsje. W suchym AMD rzadko dochodzi do ciężkiej utraty widzenia. Wyjątkiem są przypadki, gdy proces ten postępuje, osiągając późne stadium suchego AMD lub przechodzi w postać wysiękową.
Diagnostyka AMD
- Pełne badanie okulistyczne
- Angiografia fluoresceinowa
- OCT
- Angiografia indocjaninowa
- angio OCT
Leczenie suchego AMD
Leczenie aktualnie polega jedynie na monitorowaniu i spowalnianiu progresji choroby. Ważna jest zmiana diety, zaprzestanie palenia tytoniu oraz unikanie nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne. Warto zastanowić się nad przyjmowaniem preparatów zawierających krystaliczna luteinę, witaminy i mikroelementy- niezbędne do prawidłowego widzenia.
Prowadzone są badania kliniczne nad iniekcjami doszklistkowymi preparatów spowalniajacych rozwój zaniku geograficznego będącego jedną z form suchego AMD
NALEŻY REGULARNIE BADAĆ WZROK U LEKARZA OKULISTY ORAZ SAMODZIELNIE KOTROLOWAĆ WIDZENIE CENTRALNE PRZY POMOCY TESTU AMSLERA.
Test Amslera
Test Amslera- Umieść siatkę w wygodnej odległości od oka, jak do czytania ( ewentualnie w okularach do czytania jeśli używasz)
- Spójrz na centralny punkt na siatce jednym okiem, zakrywając ręką drugie oko.
- Upewnij się, że skupiasz wzrok na centralnym punkcie siatki- staraj się nie ruszać okiem.
- Oceń, czy wszystkie linie, które widzisz, pozostają liniami prostymi a kwadraty sa równej wielkości
Jeżeli jakikolwiek obszar siatki wydaje się zamglony, zniekształcony, odbarwiony, w jakikolwiek sposób nieprawidłowy lub różniący się od wykonanego ostatnio testu – SKONTAKTUJ SIĘ NATYCHMIAST ZE SWOIM OKULISTĄ.
Rzadsza postać wysiękowego AMD ma zdecydowanie bardziej agresywny przebieg i może powodować nagłą, ciężką utratę widzenia. W tej postaci dochodzi do niekontrolowanego wzrostu nieprawidłowych naczyń krwionośnych pod siatkówką centralną. Przeciek krwi i płynu powoduje uniesienie siatkówki- prowadzi to zniszczenia fotoreceptorów i baraku możliwości odbierania bodźców świetlnych. Proces ten nazwany jest neowaskularyzacją podsiatkówkową.
Chociaż wysiękowe AMD może wystąpić spontanicznie, zwykle poprzedza je suche AMD, dlatego tak ważne są regularne kontrole okulistyczne.
Leczenie wysiekowej postaci AMD
Dostępne jest kilka metod leczenia, terapie te spowalniają utratę widzenia, a w niektórych przypadkach (zwłaszcza we wczesnym stadium choroby) poprawiając ostrość wzroku powyżej poziomu z okresu przed leczeniem.
Należą do nich: INIEKCJE DO KOMORY CIAŁA SZKLISTEGO OKA preparatów anty- VEGF (Lucentis, Eylea, Avastin); dużo już rzadziej TERAPIA FOTODYNAMICZNA (PDT).
Iniekcje wykonuje się w warunkach sali operacyjnej w znieczuleniu miejscowym. Według aktualnych standardów zgodnie z wynikami badań klinicznych konieczne jest wykonanie co najmniej 3 zastrzyków (dawka wysycająca) co miesiąc, kolejne wykonuje sie w zależności od zastosowanego leku, funkcji oka i stanu klinicznego.
PDT- terapia laserowa z użyciem środka fotouczulającego (Visudyne). Ilość powtórzeń zależy od stanu klinicznego.